Coinníonn ainmneacha stoirme an chumarsáid soiléir ar mhaithe le sábháilteacht an phobail
1úMeán Fómhair 2023: Tá an liosta d’ainmneacha stoirme nua do shéasúr stoirme 2023/2024 eisithe ag Met Éireann, mar aon le seirbhísí náisiúnta aimsire an RA (Oifig Meitéareolaíochta) agus na hÍsiltíre (KNMI), a thosóidh Dé hAoine 1ú Meán Fómhair.
Ainmnítear stoirmeacha nuair a d’fhéadfaidís tionchair ‘mheánacha’ nó ‘arda’ a chruthú i gceann de na trí thír chomhpháirtíochta. Cumasaíonn sé seo teachtaireachtaí comhsheasmhacha údarásacha chun tacú leis an bpobal ullmhú le haghaidh imeachtaí aimsire a d’fhéadfadh a bheith dian agus fanacht sábháilte.
Chuir gach ceann de na trí sheirbhís meitéareolaíochta seacht n-ainm le liosta an tséasúir seo. Roghnaigh Met Éireann ainmneacha eolaithe iomráiteacha Éireannacha/Tuaisceart-Éireann, chun ómós a thabhairt don rannchuidiú tábhachtach a rinne siad san eolaíocht agus chun sochair don chine daonna.
Tá liosta iomlán 2023/24 Agnes, Babet, Ciarán, Debi, Elin, Fergus, Gerrit, Henk, Isha, Jocelyn, Kathleen, Lilian, Minnie, Nicholas, Olga, Piet, Regina, Stuart, Tamiko, Vincent agus Walid (tá na hainmneacha a roghnaíonn Met Éireann agus na heolaithe a dtugann siad ómós dóibh sna nótaí don eagarthóir. Níl na litreacha Q, U, X, Y, Z san áireamh, rud atá ag teacht le coinbhinsiún ainmnithe Lárionad Náisiúnta Hairicín SAM).
Nuair a bhíonn stoirm tuartha ainmníonn an tseirbhís náisiúnta aimsire a bhfuil súil leis an tionchar is mó ón aimsir chrua a réigiún an stoirm. Tarlaíonn ainmniú stoirme in éineacht le rabhaidh aimsire oráiste/dearg, a d’fhéadfadh a bheith don ghaoth, don bháisteach nó don sneachta nó do mheascán de na coinníollacha seo. Eisítear na rabhaidh sin bunaithe ar mheascán de chritéir uimhriúla agus na hiarmhairtí a d’fhéadfadh a bheith ann dá bhforáiltear.
Chuir Eoin Sherlock, Ceann na Rannóige Réamhaisnéise i Met Éireann, béim ar:
“Is sócmhainn thábhachtach é ainmniú stoirme inár n-arm rabhaidh agus déanann sé cumarsáid aimsire crua níos soiléire agus níos éifeachtaí. Nascann sé ár seirbhísí aimsire níos dlúithe leis an bpobal, ag cuidiú linn inár misean beatha agus maoin a chosaint agus sábháilteacht ár bpobail a chinntiú.
Tá lúcháir orainn ceiliúradh a dhéanamh ar eolaíocht agus ar eolaithe in ainmneacha na bliana seo. Mar chuid dár bpróiseas d’iarramar ar an bpobal an t-ainm a roghnú don litir “A”, a raibh Agnes mar thoradh air, i ndiaidh an réalteolaí Éireannach agus an scríbhneoir eolaíochta Agnes Mary Clerke. Ár mbuíochas ó chroí le gach duine a vótáil agus leo siúd a mhol ainmneacha eile a choinneoimid i gcuimhne do na séasúir amach anseo.
Agus muid ag druidim le séasúr na stoirme, molaimid do dhaoine ullmhú anois le haghaidh imeachtaí aimsire crua. Athluaimid comhairle ar shábháilteacht an phobail “Bí Ullamh don Gheimhreadh”. Is féidir leat na réamhaisnéisí agus rabhaidh is déanaí a fháil ar met.ie agus ar aip Met Éireann.”
Tá an litir “J” i mbliana ainmnithe ag Met Éireann i ndiaidh an tOllaimh Jocelyn Bell Burnell, an réaltfhisiceoir den scoth a d’aimsigh na chéad réaltaí raidió bíogacha, (nó pulsáir) i 1967. Bhí slí bheatha shuntasach aici i dtaighde agus i dteagasc, le béim ar chumhacht a thabhairt do mhná san fhisic.
Ag freagairt d’fhógairt an liosta na n-ainmneacha stoirmeacha nua dúirt an tOllamh Jocelyn Bell Burnell: “Tá lúcháir orm bheith ar an liosta oirirce seo a dhéanann ceiliúradh ar an eolaíocht agus tá súil agam, má tharlaíonn “Stoirm Jocelyn” féideartha, d’fhéadfadh sé a bheith ina spreagadh úsáideach in ionad imeacht millteach! Méadaíonn dul chun cinn na heolaíochta ár n-eolas agus ár dtuiscint ar an domhan thart orainn, agus is dóigh liom gur sampla iontach é seo de chumarsáid seirbhísí bunaithe ar eolaíocht.”
Ó 2015, tá Met Éireann agus Oifig Meitéareolaíochta na RA ag obair le chéile ar an gclár ainmniúcháin agus chuaigh KMNI na hÍsiltíre isteach in 2019.
Dúirt Will Lang, Ceann Feasacht Staide Oifig Meitéareolaíochta na RA: “Is í seo an naoú bliain dúinn stoirmeacha a ainmniú agus déanaimid é mar go n-oibríonn sé. Cabhraíonn ainmniú stoirmeacha le cumarsáid drochaimsire a éascú agus cuireann sé soiléireacht ar fáil nuair a d’fhéadfadh an aimsir dul i bhfeidhm ar dhaoine. I mbliana, tá sé iontach a bheith in ann aitheantas a thabhairt d’iarrachtaí comhoibríocha roinnt dár gcomhpháirtithe ar fud na RA agus ainmneacha ó roinnt eagraíochtaí comhpháirtíochta sa RA curtha san áireamh. Ligeann obair thar ghníomhaireachtaí éagsúla dúinn cabhrú leis an oiread daoine agus is féidir a bheith ullamh don aimsir chrua.”
Luaigh Réamhaisnéiseoir Sinsearach KNMI agus Bainisteoir Foirne Jos Diepeveen: “Cuidíonn ainmniú na stoirmeacha le feasacht a ardú nuair a bhíonn aimsir chrua agus foircneach ag druidim. Trí ainmneacha so-aitheanta, tá súil againn dul i dteagmháil leis an oiread daoine agus is féidir lenár rabhadh roimh an aimsir. Maidir le hionchur KNMI na bliana seo, tá moltaí iarrtha againn ar chuairteoirí le linn ár lá oscailte mí Dheireadh Fómhair seo caite. Líon cuairteoir Babet ina hainm féin: ‘Toisc gur rugadh mé le linn stoirme’.”
Ainmníonn grúpaí eile de chuid na Seirbhíse Meitéareolaíochta Náisiúnta i SAM agus san Eoraip stoirmeacha freisin. Nuair a ainmníonn aon tSeirbhís Náisiúnta Met córas aimsire, coimeádann gach eile an t-ainm sin. Áirítear leis seo iar- hairicín ainmnithe ag Lárionad Náisiúnta Hairicín SAM mar Charley (25ú Lúnasa 1986) agus Ophelia (16ú Deireadh Fómhair 2017), a raibh tionchair mhóra acu in Éirinn nuair a thrasnaigh siad an tAtlantach.
Seirbhísí Rabhaidh Met Éireann – An méid is gá a bheith ar eolas agat
Fíor 2 – Deilbhíní rabhaidh aimsire Met Éireann: (ó chlé go deas) Deilbhíní rabhaidh Comhairleach, Rabhadh Mionárthaí, Buí, Oráiste agus Dearg le haghaidh rabhaidh talún agus mara
- Tá rabhaidh aimsire arna n-eisiúint ag Met Éireann bunaithe ar chomhcheangal ar chritéir uimhriúla don ghaoth, don bháisteach, don teocht, srl. agus ar na tionchair a d’fhéadfadh a bheith ag na dálaí guaiseacha a bhfuiltear ag súil leo.
- Tá léarscáil chluaisín 3 lá ag aip agus suíomh gréasáin Met Éireann (https://www.met.ie/warnings/today) a thaispeánann gach rabhadh, a d’fhéadfaí a eisiúint suas le trí lá roimh ré. Ligeann sé seo cumarsáid agus tuiscint níos soiléire ar na cásanna casta aimsire a d’fhéadfadh dul i bhfeidhm ar Éirinn, go háirithe sa gheimhreadh.
- Soláthraíonn an aip Met Éireann an rogha chun síntiús brúfhógraí a fháil faoi rabhaidh aimsire do chontae roghnaithe, contaetha roghnaithe nó gach contae.
- Tairgeann Met Éireann síntiús freisin le haghaidh ríomhphoist rabhaidh aimsire, trí https://www.met.ie/warnings/login
- Ar an leathanach ‘rabhaidh’ ar met.ie agus ar an aip freisin tá rabhaidh do Thuaisceart Éireann, aon uair a eisíonn Oifig Mheitéareolaíochta na RA iad. Soláthraíonn sé seo ionad ilfhreastail soiléir, údarásach chun rochtain éasca iontaofa a fháil ar na rabhaidh aimsire is déanaí d’oileán na hÉireann.
- Is féidir míniúcháin rabhaidh a fháil anseo: https://www.met.ie/weather-warnings
Tionchair stoirmeacha/aimsir chrua
- Is féidir le huainiú agus suíomh eachtraí foircneacha cur isteach go mór ar an tionchar a d’fhéadfadh a bheith aige ar an tsochaí agus/nó ar an ngeilleagar.
- In aon imeacht aimsire aonair, ní fhéadfaidh an oiread céanna aimsire nó tionchair a bheith ag gach láthair laistigh de limistéar rabhaidh.
- Nuair a bheifear ag súil le drochaimsir, is dócha go dtarlóidh aimsir agus tionchair ag leibhéil níos ísle chomh maith. Is féidir le coinníollacha aimsire roimhe seo cur isteach go mór ar chineál agus ar mhéid an tionchair. Cuireann Met Éireann na coinníollacha agus na tairseacha réamh-mheasta san áireamh chomh maith le coinníollacha aimsire roimhe seo a d’fhéadfadh cur leis an leibhéal tionchair a bhfuiltear ag súil leis do limistéir ar leith agus rabhadh á eisiúint.
Séasúr stoirme 2023/24 – Ainmneacha eolaithe
| Ainmneacha Stoirmeacha 2023/24 | Eolaithe | |
| A | Agnes
|
Agnes Mary Clerke: Réalteolaí agus scríbhneoir eolaíochta Éireannach. Foilsíodh a hobair is cáiliúla, “A Popular History of Astronomy during the Nineteenth Century” sa bhliain 1885. |
| B | Babet | |
| C | Ciarán | |
| D | Debi | |
| E | Elin | |
| F | Fergus | Fergus O’Rourke: eolaí a chuidigh le mirmeiceolaíocht agus feithideolaíocht leighis. Cur síos údarásach ar sheangáin Éireannacha agus breithniú luath ar thábhacht na seangáin mar veicteoirí galair. |
| G | Gerrit | |
| H | Henk | |
| I | Isha | |
| J | Jocelyn | Jocelyn Bell Burnell: Réaltfhisiceoir Thuaisceart Éireann, a d’aimsigh na chéad réaltaí raidió bíogacha, nó pulsáir, i 1967.
|
| K | Kathleen | Kathleen ‘Kay’ McNulty Mauchly Antonelli: ar cheann de na máithreacha de ríomhchlárú.
Kathleen Lonsdale: Criostalagrafaí Éireannach, léirigh sé struchtúr criostail na beinséine.
|
| L | Lilian | Lilian Bland: Iriseoir Angla-Éireannach agus ceannródaí eitlíochta, an chéad bhean in Éirinn aerárthach a thógáil agus a eitilt, agus b’fhéidir an chéad bhean ar domhan a thóg a heitleán féin, an Bland Mayfly. |
| M | Minnie | |
| N | Nicholas | Nicholas Callan: fisiceoir, a chum an corna ionduchtaithe a úsáideadh go luath sa teileagrafaíocht agus tá sé fós á úsáid i roinnt gléasanna leictreonacha sa lá atá inniu ann. |
| O | Olga | |
| P | Piet | |
| R | Regina | |
| S | Stuart | |
| T | Tamiko | |
| V | Vincent | Vincent Barry: ceimic orgánach, is fearr aithne air as an bhfoireann a d’fhorbair an druga frith-lobhra clofazimine. |
| W | Walid |
Tá neart eolaithe Éireannacha eile ar fiú cuimhneamh orthu nach bhfuil ar liosta na bliana seo, mar go bhfuil uaslíon ainmneacha sannta do gach Seirbhís Meitéareolaíochta. Tá ómós agus onóracha ag Met Éireann agus tá sé buíoch as an méid a rinne na hÉireannaigh san eolaíocht agus sa teicneolaíocht.
Forbhreathnú ar Shéasúir Storm a chuaigh thart
- An séasúr seo caite 2022/23 (dar críoch an 31ú Lúnasa 2023) bhí ceithre stoirm ainmnithe. D’ainmnigh An Grúpa Iarthar na hEorpa (Met Éireann, Met Office agus KNMI), dhá stoirm (Antoni agus Betty). D’ainmnigh DMI stoirm Otto agus d’ainmnigh Météo France stoirm Noa.
- Seo leath an mheánlíon stoirmeacha ainmnithe ó cuireadh tús leis an tionscnamh um ainmniú stoirme i Meán Fómhair 2015. Ar an meán tá ocht stoirm ainmnithe ann i séasúr.
- Is iad ceithre stoirm ainmnithe, i séasúr, an líon is ísle stoirmeacha ainmnithe ó cuireadh tús leis an tionscadal. Tharla an líon ba mhó stoirmeacha ainmnithe i séasúir 2015/16 agus 2017/18, agus bhí aon stoirm déag ainmnithe ag gach ceann díobh.
- An séasúr seo caite 2023/23, chonacthas luasanna gaoithe Fórsa Stoirme 10 le linn stoirm ainmnithe Noa Dé Céadaoin 12 Aibreán 2023 ag Inis Arcáin, Co. Chorcaí.
- Níor chonacthas aon luasanna gaoithe de chuid Fhórsa Stoirme Fhoréigneach ag stáisiún gaoithe de chuid Met Éireann ó Storm Eunice Dé hAoine 18 Feabhra 2022.
- Níor tugadh faoi deara aon neart hairicín marthanach/meánghaoth ag aon stáisiún gaoithe de chuid Met Éireann ó cuireadh tús leis an tionscadal. Tháinig Stoirm Ellen i mí Lúnasa 2020 an-ghar do ghaotha den láidreacht seo a bhreathnú, le 111 km/h ag Rinn an Róistigh, Co. Chorcaí. Ba é Darwin ar an gCéadaoin 12 Feabhra 2014 na gaotha fórsa hairicín deiridh a chuaigh i bhfeidhm ar Éirinn. Breathnaíodh gaotha fórsa hairicín ag stáisiúin chósta an iarthair, go príomha i mí Eanáir (leath an ama), faoi dhó i mí na Nollag agus uair amháin i mí Feabhra, Márta agus Meán Fómhair.
- Chun tuilleadh eolais a fháil ar ainmneacha stoirmeacha agus stoirmeacha roimhe seo, féach Lárionad Stoirme agus Mórimeachtaí Aimsire
Fan ar an eolas faoi choinníollacha aimsire crua – Faigh an réamhaisnéis is déanaí:
- Chun an réamhaisnéis is cruinne agus is déanaí do do cheantar ar Oileán na hÉireann a fháil téigh chuig www.met.ie.
- Rabhaidh – Le haghaidh na comhairle agus na rabhaidh aimsire is déanaí d’Éirinn téigh chuig: https://www.met.ie/warnings/today.
- Tá na seirbhísí seo agus go leor eile ar fáil ar ár n-aip saor in aisce de chuid Met Éireann – atá ar fáil ón App store don iPhone agus ón Play Store do Android.
- Déan teagmháil le Met Éireann ar Twitter , Instagram agus Facebook le haghaidh ábhar breise aimsire agus aeráide.
- Éist leis an réamhaisnéis náisiúnta is déanaí ar ár bpodchraoladh laethúil (a nuashonraítear trí huaire sa lá, ar Twitter freisin).
Bí Réidh don Gheimhreadh: Bí Ullmhaithe, Bí Sábháilte agus bíodh a fhios agat cá bhfaighidh tú cabhair má tá sé ag teastáil uait
Le linn aimsir chiúin an fhómhair tá sé ciallmhar ullmhú le haghaidh stoirmeacha geimhridh agus aimsir chrua. Chun comhairle a fháil, féach www.winterready.ie
Fíor 3 – íocón feachtais ‘Bí Ullamh don Gheimhreadh’ 2022
Anailísíocht chainéil dhigitigh Met Éireann le linn aimsir chrua
Tá feasacht níos airde ar rabhaidh aimsire trí na meáin shóisialta chomh maith le Raidió agus Teilifís thraidisiúnta. Tá an fheasacht seo curtha i mbéal an phobail trí dhathchódú na rabhadh agus an chomhpháirtíocht ainmniúcháin stoirme seo, ag comhlíonadh a phríomhaidhm.
Roimh agus le linn ócáid stoirme ainmnithe, tá baint ollmhór le suíomh idirlín agus aip Met Éireann. I rith na bliana seo caite bhí 653k úsáideoir den aip Met Éireann agus osclaíodh í beagnach 68 milliún uair. Is ionann líon na gcuardach réamhaisnéise in aghaidh na huaire do shuíomh, ag baint úsáide as an aip nó as an suíomh gréasáin, thart ar. 500k in aghaidh an lae.
Fíor 4 – Amharc ar leathanaigh www.met.ie le linn stoirmeacha tromchúiseacha ó 2019 go dtí an lá inniu